भारतातील स्पोर्ट्स मेडिसिनचे प्रणेते लेफ्टनंट जनरल एसए क्रूझ, व्हीएसएम यांचे निधन
पुणे : भारतातील स्पोर्ट्स मेडिसिनचे प्रणेते लेफ्टनंट जनरल एसए क्रुझ, व्हीएसएम यांचे पुण्यात दुःखद निधन झाले. 10 जुलै रोजी त्यांच्या 71व्या वाढदिवसापूर्वी हृदयविकाराच्या तीव्र झटक्याने त्यांचे निधन झाले. ते 70 वर्षांचे होते. त्यांच्या मागे पत्नी आणि दोन विवाहित मुली आहेत. शुक्रवारी(8 जुलै)रोजी सकाळी 11वाजता हडपसर स्मशानभूमीजवळ एआयपीटी गेटजवळ त्यांच्यावर अंत्यसंस्कार केले जाणार आहेत.
पुण्यात घोरपुरीजवळ स्पोर्ट्स मेडिसिन सेंटर सुरू करण्यात त्यांचा मोलाचा वाटा होता. ते आर्मी मेडिकल कॉर्प्समधून लेफ्टनंट जनरल म्हणून निवृत्त झाले. तसेच, ते स्पोर्ट्स मेडिसिनचे तज्ञदेखील होते.
भारतीय सैन्यात मुलांची स्पोर्ट्स कंपनी सुरू करण्यात त्यांचे मोलाचे योगदान होते. 90 च्या दशकात ते भारतीय पुरुष आणि महिला हॉकी संघांचे वैद्यकीय डॉक्टर म्हणून कार्यरत होते. याशिवाय त्यांना सिम्बायोसिस क्रीडा भूषण पुरस्कारासह अनेक लष्करी आणि नागरी पुरस्कारही मिळाले आहेत.
भारत सरकारच्या वतीने 1983-1985 या कालावधीसाठी जर्मनी आणि स्वित्झर्लंडमधील हायडलबर्ग विद्यापीठात क्रीडा औषधांच्या प्रशिक्षणासाठी त्यांची नियुक्ती करण्यात आली होती. तसेच, त्यांनी 1970 मध्ये भारतातील ज्युनियर गटात आणि 1972-74 मध्ये भारतीय विद्यापीठांचे प्रतिनिधित्व केले आणि 1974 मध्ये तेहरान येथील आशियाई क्रीडा स्पर्धेसाठी आणि 1974 मध्ये मॉन्ट्रियल ऑलिम्पिकसाठी त्यांची निवड झाली होती. त्यांनी 1977 मध्ये कांचनजंगा आणि 1980 मध्ये माउंट नंदा देवी मोहिमेसाठी पर्वतारोहण मोहिमेसोबत काम केले.
सशस्त्र दल आणि राष्ट्रीय संघांसाठी वैज्ञानिक सहाय्य संघाचे प्रमुख म्हणून त्यांची निवड करण्यात आली आणि सशस्त्र दलाच्या 275 हून अधिक आंतरराष्ट्रीय पदक विजेत्यांना अॅथलेटिक्स, क्रॉस कंट्री, चालणे, मॅरेथॉन, नेमबाजी, तिरंदाजी आणि रोईंगमध्ये प्रशिक्षण देण्यात त्यांनी मदत केली. ते क्रीडा विज्ञान विकसित करण्यासाठी नियोजन आयोगाचे सदस्य आणि देशातील क्रीडा दर्जा उंचावण्यासाठी नरसिंह राव समितीचे सदस्यदेखील राहिले होते.
त्यांनी आपले शालेय शिक्षण सेंट व्हिन्सेंट हायस्कूल वाडिया कॉलेज पुणे येथून पूर्ण केले आणि त्यानंतर 1974 मध्ये सशस्त्र सेना वैद्यकीय महाविद्यालयातून एमबीबीएस केले आणि बाहेरगावी जाण्यासाठी सर्वोत्कृष्ट राष्ट्रपती सुवर्णपदक, सर्वोत्कृष्ट खेळाडू म्हणून कृष्ण मेनन ट्रॉफीने सन्मान देखील पटकावला होता. तसेच, त्याच वर्षी हॉकी, फुटबॉल आणि अॅथलेटिक्समध्ये विद्यापीठाचे प्रतिनिधित्व करताना त्यांनी पुणे विद्यापीठाचे सुवर्णपदकाचा मान पटकावला होता. स्पोर्ट्स मेडिसिन सेंटर पुणे येथे अत्याधुनिक स्पोर्ट्स मेडिसिन आणि ह्युमन परफॉर्मन्स इव्हॅल्युएशन लॅबची स्थापना करण्यात त्यांनी मदत केली आणि अशाच प्रकारे भारतीय क्रीडा प्राधिकरणासाठी प्रयोगशाळा स्थापन करण्यातदेखील मदत केली.
देशातील क्रीडा क्षेत्रातील त्यांच्या अमूल्य सेवेबद्दल आणि कार्याबद्दल, त्यांना महाराष्ट्र शासनाच्या शिवछत्रपती पुरस्काराने देखील सम्मानित करण्यात आले होते. याशिवाय सिम्बायोसिस आंतरराष्ट्रीय विद्यापीठाचा क्रीडा भूषण पुरस्कार, अनेक लष्करी पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले होते. पुण्यातील सेंट व्हिन्सेंट शाळेचे ते विद्यार्थी होते आणि हॉकी संघाचे गोलरक्षक म्हणून देखील त्यांनी भूमिका बजावली होती. पुण्यातील स्थानिक संघ भाटी इलेव्हनसह सर्व्हिसेस संघासाठीदेखील ते खेळत असत.